Μετά τις δολοφονίες στη Γαλλία γίνεται μεγάλος λόγος για το σεβασμό προς τη θρησκεία (respect, το λεγόμενο).

Ο “σεβασμός” είναι κάπως ατυχής όρος. Δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιο πράγμα όπως “σεβασμός στη θρησκεία του άλλου.” Σεβασμός στη θρησκεία, σημαίνει σεβασμός στο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να πιστεύει σε όποιο/ους θεό/θεούς επιθυμεί. Η πίστη του αυτή καθαυτή δε αξίζει a priori σεβασμού.

Δηλαδή, ο σεβασμός κερδίζεται και καμία άποψη δεν αξιώνει σεβασμού λόγω της φύσης της. Ο σεβασμός μιας άποψης είναι προϊόν πειθούς μέσω επικοινωνίας. Το δικαίωμα σου να διατηρείς και να εκφέρεις την εν λόγω άποψη είναι “ιερό.” Δεν είναι όμως προϊόν σεβασμού. Είναι δικαίωμα που κατοχυρώθηκε ως απαραίτητο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας για τη λειτουργεία της υψηλότερης των ανθρώπινων εφευρέσεων: της δημοκρατίας.

Ο σεβασμός λοιπόν, κερδίζεται και είναι προϊόν επικοινωνίας. Το ότι είναι προϊόν επικοινωνίας, σημαίνει ότι υφίσταται μόνο μεταξύ ατόμων. Οργανισμοί, κτήρια, σύμβολα και σχολές σκέψεις δεν είναι αντικείμενα σεβασμού. Δεδομένου ότι υπάρχει η ελευθερία ανέγερσης κτηρίων, δημιουργίας οργανισμών και διατήρησης συμβόλων από ανθρώπους που θεωρούν ότι αυτά έχουν αξία, τότε η δημοκρατική μας υποχρέωση τελειώνει.

Ο σεβασμός, κατά την αντίληψη μου, είναι προϊόν της διακριτικής ευχέρειας του κάθε ατόμου και αποτέλεσμα συνδιάλεξης. Κατ’ επέκταση ακόμη και η έκφραση “σέβομαι το δικαίωμα σου να..” είναι λανθασμένη. Το σημαντικό είναι αν αποτελεί δικαίωμα ή όχι, όχι αν το σέβεσαι· αν, δηλαδή είναι κατοχυρωμένη ελευθερία. Αν είναι δικαίωμα, τότε χρήζει προστασίας από το κράτος, ενδεχομένως και μέσω της χρήσης των κατασταλτικών μηχανισμών του. Αν δηλαδή κάποιος σε φημώνει, το κράτος οφείλει να σε προστατεύσει καθώς διακυβεύεται η ελευθερία του λόγου σου. Ο σεβασμός στο λόγο σου είναι τελείως διαφορετικό πράγμα, το οποίο έχει να κάνει με την ουσία εκείνων που λες και όχι με το δικαίωμα σου να τα πεις.

“Σεβασμός” δε σημαίνει ότι είσαι υπεράνω κριτικής. Αν πιστεύεις σε μια θρησκεία που θεωρεί, για παράδειγμα, την ομοφυλοφιλία ως προβληματική, τότε άλλα άτομα δικαιούνται να κρίνουν εσένα και τη θρησκεία σου. Δεν μπορούν να σου απαγορεύσουν να διατηρείς ή να επικοινωνείς αυτές τις απόψεις. Το δικαίωμα σου αυτό είναι κατοχυρωμένο λόγω της ιδιότητας σου ως αυτόνομο μέλος της πολιτικής μας κοινότητας.

Εκεί, λοιπόν, είναι που τελειώνει η ελευθερία του λόγου σου και ξεκινά η δική μου. Το δικαίωμα μου, δηλαδή, να κρίνω αυτά που θεωρώ προβληματικά. Δεν οφείλεις να σεβαστείς την κριτική μου. Ούτε καν οφείλεις να την ακούσεις. Δεν μπορείς, όμως, να τη φημώσεις.