Εν τέλει το δίλημμα για τους Βρετανούς ήταν μεταξύ του Brexit, δηλαδή της σχετικά άμεσης εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση και της μεσοπρόθερμης έως μακροπρόθεσμης ανασφάλειας που θα προέκυπτε από την εκ νέου διαπραγμάτευση του Brexit από τους Εργατικούς, καθώς και τις συνέπειες και τους αστάθμητους παράγοντες που εμπεριέχει το ενδεχόμενο ενός νέου δημοψηφίσματος.

Οι Βρετανοί όμως, ενώ είχαν ταυτίσει την έξοδο από την ΕΕ με ψήφο στους Συντηρητικούς, δεν ταύτισαν αντίστοιχα την παραμονή στην ΕΕ με ψήφο στους Εργατικούς. Παρόλο που η επιλογή Μπόρις ήταν η επιλογή της εξόδου, ο Κόρμπυν δεν ήταν η κατεξοχήν φιλοευρωπαϊκή επιλογή. Ίσως αυτό να ήταν και το λάθος του Κορμπυν• ότι δε θυσίασε τους Εργατικούς υποστηρικτές της εξόδου, τους leavers δηλαδή του Εργατικού Κόμματος, ούτως ώστε να ελκύσει τους φιλοευρωπαϊστές όλου του πολιτικού φάσματος, μετατρέποντας τις εκλογές σε δημοψήφισμα για παραμονή ή όχι στην ΕΕ και το Εργατικό Κόμμα στην πλατφόρμα του Remain.Ο Κόρμπυν, ένας παραδοσιακά ευρωσκεπτικιστής πολιτικός (ακόλουθος του μεγάλου Tony Benn, γνωστού για την αντίθεση του στη συμμετοχή του ΗΒ στην ΕΕ, την οποία θεωρούσε δημοκρατικά ελλειπή), επέλεξε να υποστηρίξει την παραμονή με μισή καρδιά. Η νερόβραστη αυτή στάση έκανε τους leavers Εργατικούς να απομακρυνθούν χωρίς να ελκύσει αντίστοιχα τους remainers πέραν των παραδοσιακά Εργατικών ψηφοφόρων.

Τα περί κομμουνιστικού μανιφέστο που δίδονται ως δικαιολογία για το εκλογικό αποτέλεσμα, να μου επιτρέψετε να πω ότι δεν είναι τίποτε άλλο από προπαγάνδα του φιλοκυβερνητικού τύπου. Το πολιτικό μανιφέστο των Εργατικών ήταν μεν κάπως ριζοσπαστικό αλλά σε καμία περίπτωση ακραίο, και όπως δείχνουν οι μετρήσεις, περιλάμβανε πολιτικές που χρήζουν ευρείας αποδοχής από τους Βρετανούς ψηφοφόρους. Τα προεκλογικά προγράμματα άλλωστε είναι προϊόντα ενδελεχούς μελέτης τα οποία δοκιμάζονται σε focus groups ούτως ώστε να συνάδουν και να εκφράζουν τα θέλω του εκάστοτε ακροατηρίου του κάθε κόμματος. Το κριτήριο για την στήριξη ή όχι της υφιστάμενης κυβέρνησης δεν ήταν, θεωρώ, τα πολιτικά μανιφέστο των δύο μεγάλων κομμάτων, αλλά η επιθυμία εξόδου από τη λίμπο στην οποία βρίσκεται το Ηνωμένο Βασίλειο.

Δεν είμαι σε θέση να πω ποια θεωρώ ότι πρέπει να είναι τα επόμενα βήματα των Εργατικών. Το σίγουρο είναι ότι η λύση δεν είναι ένα πιο δεξιό εργατικό κόμμα• άλλωστε όπως είπε και η Θάτσερ, η μεγαλύτερη επιτυχία της ήταν η δημιουργία του New Labour. Η λεγόμενη “επανάκτηση του κεντρώου χώρου” δεν είναι παρά μια αφελής προσέγγιση που θα παγιώσει τη μετατόπιση του κέντρου στα δεξιά. Είναι γρήγορα για λύσεις, προς το παρόν χρειάζεται ενδελεχής ανάλυση των αποτελεσμάτων και χρόνος για αποδοχή της προχθεσινής πανωλεθρίας. Επίσης είναι γρήγορα για σενάρια διαδοχής, καθώς μεγάλα φαβορί για την μετα-Κορπυν εποχή έχασαν τις θέσεις τους στο κοινοβούλιο. Παρόλα αυτά είδαμε διάφορα κεντρώα προς κεντροδεξιά στελέχη να παρουσιάζουν εαυτούς ως θύματα του Κορμπυν εξηγώντας και δικαιολογώντας έτσι την εκλογική τους αποτυχία.

Η ειρωνεία παραμένει ότι οι Βρετανοί είναι στα πρόθυρα μιας κοσμογονικής γι’ αυτούς αλλαγής, ένα πολιτικό χαρακίρι το οποίο επέλεξαν, όχι κατ’ ανάγκη επειδή αποτελούσε διακαή τους πόθο, αλλά αρχικά ως αντίδραση στις πολιτικές λιτότητας των Συντηρητικών, και προχθές, ως η λύση που θα οδηγήσει σε μια μεταβατική πορεία που ελπίζουν ότι θα επιφέρει συνθήκες σταθερότητας με όσο το δυνατόν λιγότερες αρνητικές συνέπειες στην καθημερινότητά τους.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο κόσμος έξω από τις μεγάλες πόλεις, ιδιαίτερα βόρεια, δικαίως νιώθει αποξενωμένος από το μητροπολιτικό κέντρο και τον εύρωστο νότο. Δυστυχώς με ένα αποδυναμωμένο Εργατικό Κόμμα που απέτυχε να πείσει και να δώσει έμφαση στα πραγματικά αίτια των ανισοτήτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα δούμε περισσότερη ξενοφοβία και εσωστρέφεια. Θύματα της εσωστρέφειας θα είναι, δυστυχώς, οι μετανάστες και οι μειονότητες που θα βιώσουν ακόμα πιο έντονα τον ταξικό και φυλετικό ρατσισμό της κυρίαρχης μάζας που νιώθει αδικημένη. Θα δούμε επίσης και τις εσωτερικές διαμάχες να πληθαίνουν αντί να αμβλύνονται, με τη Σκοτία να διεκδικεί τη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της από το ΗΒ, το σύνορο που ενδεχομένως να υπάρξει στην Ιρλανδία, και τις διαφορές των remainers και των leavers που θα διογκώνονται με τις προβλέψιμα αρνητικές συνέπειες που θα έχει η κακή συμφωνία ΕΕ-ΗΒ.

Πιο τραγικό – και ας με συγχωρείτε που δεν κλείνω με κάτι θετικό – είναι ότι η εκλογή Μπόρις λαμβάνει χώρα στα πλαίσια μιας γενικής στροφής προς τον λαϊκισμό από δεξιά και ακροδεξιά κόμματα και σχηματισμούς, που προάγουν τον εθνικισμό. Βρίσκω επίσης θλιβερό το γεγονός ότι οι Άγγλοι ψηφοφόροι επέλεξαν στην πλειοψηφία τους να πριμοδοτήσουν με τη ψήφο τους ένα πολιτικό αμφιβόλου ηθικής ο οποίος προσαρμόζει τον λόγο του αναλόγως ακροατηρίου χωρίς κανένα σεβασμό προς την αλήθεια.