Σήμερα απεργεί η ΑΗΚ  ενάντια της επικείμενης ιδιωτικοποίησης της. Ορθά απεργεί η ΑΗΚ κατά την άποψη μου, αλλά όχι για τους λόγους που η συντεχνία ισχυρίζεται, η οποία συντεχνία έχει προ πολλού χάσει το επικοινωνιακό παιχνίδι. Σε προηγούμενο κείμενο μίλησα για τις ιδιωτικοποιήσεις στην Αγγλία. Σήμερα θα εξηγήσω γιατί η ΑΗΚ χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κατά της ιδιωτικοποίησης της με γνώμονα το συμφέρον της κοινωνίας παρά το συμφέρον των εργαζομένων της.

Η συντεχνία προτάσσει τα συμφέροντα των εργαζομένων της ως κύριο επιχείρημα ενάντια των ιδιωτικοποιήσεων. Σε μια κοινωνία όπου οι δημόσιοι και ημικρατικοί υπάλληλοι έχουν στοχοποιηθεί ως προνομιούχοι που ζουν εις βάρος του ιδιωτικού τομέα, χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να δικαιολογηθεί μια απεργία που προσπαθεί να διαφυλάξει τα συμφέροντα των εργαζομένων της. Γι’ αυτό, η συντεχνία της ΑΗΚ χρειάζεται να εξηγήσει πως η επικείμενη ιδιωτικοποίηση του οργανισμού θα πλήξει τα συμφέροντα και τις τσέπες όλων των πολιτών. Ναι μεν πρόκειται για μια συντεχνία εργαζομένων και είναι λογικό να έχει τις αντίστοιχες προτεραιότητες, αλλά είναι μόνο μέσω ευρύτερης λαϊκής υποστήριξης που μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της.

Η απεργία, ως είδος αντίστασης, έχει δυο χαρακτηριστικά: (α) να πλήξει τον εργοδότη αποτρέποντας τον από το να προβεί σε κάποια μέτρα ή διεκδικώντας κάποια περαιτέρω δικαιώματα και (β) να κερδίσει την υποστήριξη των υπόλοιπων εργαζομένων και της ευρύτερης κοινωνίας.

Το σημείο (α) είναι προφανές: οι εργαζόμενοι σε ένα εργοστάσιο απεργούν, στερώντας από τον εργοδότη τα κέρδη του, ούτως ώστε εκείνος να μην προβεί σε μέτρα που θα υποβαθμίσουν το επίπεδο ζωής των εργαζομένων, είτε αυτό ερμηνεύεται ως χειρότερες συνθήκες εργασίας, ως μειωμένος μισθός, ή ως εξαγωγή περισσότερης υπεραξίας από την εργασία τούς.

Το σημείο (β) είναι το κλειδί για την επιτυχία μιας κινητοποίησης και είναι εδώ που η συντεχνία της ΑΗΚ αποτυγχάνει. Σε ένα κράτος που δουλεύει στους ρυθμούς της τρόικας, με μια κυβέρνηση της οποίας οι εκπρόσωποι έχουν προσωπικά συμφέροντα από την ιδιωτικοποίηση των ημικρατικών και κρατικών οργανισμών, χρειάζεται γενικότερη λαϊκή υποστήριξη για την αποτροπή της ιδιωτικοποίησης τους. Δυστυχώς, οι συντεχνίες στην Κύπρο δεν κάνουν επίκληση στα συμφέροντα την πολιτών και της κοινωνίας, επιβεβαιώνοντας την εικόνα-καρικατούρα που τους έχουν μεθοδικά φτιάξει οι κυβερνώντες εδώ και δεκαετίες. Ως εκ τούτου, η απεργία της ΑΗΚ σήμερα, εκλαμβάνεται ως εκβιασμός των πολιτών, καθώς δικαιολογείται με βάση τα συμφέροντα των εργαζομένων και με φόντο το κακό πρόσωπο που έχει στην κοινωνία, αποτυγχάνοντας να εξηγήσει πως η ιδιωτικοποίηση της θα επηρεάσει αρνητικά τον μέσο πολίτη.

Οι λόγοι που θα μπορούσε να προτάξει η συντεχνία για την απεργία, με σκοπό να λάβει την υποστήριξης της ευρύτερης κοινωνίας, είναι οι εξής:

Αποτυχία του μοντέλου της κυβέρνησης

Οι οικονομικές και πολιτικές θεωρίες που εξηγούν και προτείνουν την ιδιωτικοποίηση της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος (και άλλων ειδών ενέργειας) ως κερδοφόρα έχουν διαψευσθεί, καθώς υπάρχουν παραδείγματα χωρών, όπως η Αγγλία, όπου οι ιδιωτικοποιήσεις κατέληξαν σε ιδιωτικά ολιγοπώλια-καρτέλ που διατηρούν τις τιμές ψηλά. Άρα η θεωρίες που λένε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα περισσότερη παραγωγικότητα και περισσότερο ανταγωνισμό, που με τη σειρά τους θα καταλήξουν σε φθηνότερους λογαριασμούς, είναι προβληματικές. Η επιπλέον παραγωγικότητα μεταφράζεται σε υπερκέρδη για τους ιδιώτες ιδιοκτήτες ή μετόχους των οργανισμών αυτών και όχι σε μειωμένους λογαριασμούς. Το επιχείρημα δε ότι θα υπάρξει περισσότερος ανταγωνισμός είναι ευσεβοποθισμός, αφού όπως βλέπουμε από τις Ευρωπαϊκές χώρες που έχουν ιδιωτικοποίησει την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας εδώ και δεκαετίες, οι ρυθμιστές τους δεν μπορούν να ελέγξουν την αγορά, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ιδιωτικά ολιγοπώλια και τεχνητά διατηρημένες υψηλές τιμές. Αποτέλεσμα της ιδιωτικοποίησης είναι η παροχή ελαφρώς καλύτερων υπηρεσιών με εξίσου φουσκωμένους λογαριασμού, ψευδαίσθηση επιλογών, πανομοιότυπες τιμές, και υπερκέρδη που δεν πάνε πλέον στα ταμεία του κράτους αλλά στις τσέπες ιδιωτών.

Τον κοινωνικό ρόλο της ΑΗΚ

Ο ηλεκτρισμός αποτελεί σημαντικό συστατικό για να ζήσει κάποια/ος μια αξιοπρεπή ζωή. Το κράτος έχει ευθύνη απέναντι στους πολίτες να παρέχει ένα δίχτυ ασφαλείας. Στα πλαίσια αυτού του ρόλου, είναι κοινωνικά αναγκαίο αλλά και οικονομικά επικερδές, όλοι οι πολίτες να έχουν παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στα σπίτια τους. Το συμφέρον της ευρύτερης οικονομίας και της κοινωνίας συγκρούεται με τα ιδιωτικά συμφέροντα των μετόχων των εν λόγω υπο ιδιωτικοποίηση οργανισμών, καθώς κύριο μέλημα τους είναι ο πολλαπλασιασμός των κερδών τους. Δεν τους απασχολεί η ευρύτερη οικονομία (αν δεν επηρεάζονται) ούτε μπορούν να αντιληφθούν την πρόσβαση σε ηλεκτρισμό ως ανθρώπινο δικαίωμα, γι’ αυτό και είναι προς το κοινό συμφέρον οι οργανισμοί αυτοί να μείνουν στα χέρια του κράτους.

Το κέρδος που οι οργανισμοί αυτοί έχουν αποφέρει στον κράτος διαχρονικά

Όταν το κράτος δανείζεται εσωτερικά, τα δάνεια αυτά δεν υπολογίζονται ως μέρος του δημόσιου χρέους. Ως εκ τούτου, οι κυβερνήσεις (κακώς) έχουν επανειλημμένα βάλει τα χέρια τους μέσα στα ταμεία των ημικρατικών οργανισμών. Πρόσφατα μάλιστα η κυβέρνηση πήρε €100εκ δάνειο από τα ταμεία συντάξεων της ΑΗΚ, για να αποφύγει, όπως έλεγε τότε, τη χρεοκοπία—λεφτά που αρνείται σήμερα να επιστρέψει. Την ίδια ώρα, τα κέρδη των ημικρατικών οργανισμών (κλασσικό παράδειγμα η ΑΤΗΚ) πηγαίνουν στα ταμεία του κράτους, το οποίο τα χρησιμοποιεί για να καλύψει άλλες ανάγκες. Το εύλογο ερώτημα της συντεχνίας θα έπρεπε να ήταν: πως θα μπορέσει το κράτος να παρέχει παρομοίου επιπέδου υπηρεσίες χωρίς τα λεφτά που του αποφέρουν χρόνο με τον χρόνο οι κερδοφόροι αυτοί ημικρατικοί οργανισμοί; Πως θα καλύψει το κενό στα ταμεία του κράτους; Η ΑΗΚ θα μπορούσε να εκθέσει την πολιτική του κυβέρνησης, αφού η κυβερνώντες θα αναγκαστούν να αυξήσουν τους φόρους, υποσχόμενοι φθηνότερο ρεύμα από τους ιδιώτες, που ακόμα κι αν αυτό επιτευχθεί, θα έχει μάλλον αρνητική διαφορά στις τσέπες των πολιτών, αφού θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερους φόρους για λιγότερες κρατικές παροχές.

Αναγνώριση των προβλημάτων που υπάρχουν και παροχή εναλλακτικών

Η ΑΗΚ, παρόλα τα θετικά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, δεν παύει από το να είναι από τους πιο ακριβούς παροχείς ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη. Για να μπορέσει να δικαιολογήσει το αίτημα μη ιδιωτικοποίησης της, χρειάζεται πρώτα να αναγνωρίσει τα λάθη της και μετά να προτείνει τρόπους με τους οποίους μπορούν να διορθωθούν, με γνώμονα το κέρδος των πολιτών. Δηλαδή χρειάζεται να αναγνωρίσει την ανάγκη για εκσυγχρονισμό του τρόπου λειτουργίας αλλά και των υπηρεσιών που παρέχει, δίνοντας πρακτικές προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση.